Op 20 april heeft het college van B en W de 1e kwartaalrapportage 2023 en kaderbrief vastgesteld. Bij de kaderbrief besluit de raad niet tot het aanpassen van de begroting. De onderwerpen genoemd in de kaderbrief komen terug in deze voorjaarsnota. In deze voorjaarsnota wordt het financieel perspectief geschetst van 2023-2027 en doen wij voorstellen voor nieuw beleid voor de jaren 2024 en verder.
In de eerste plaats is het uitgangspunt dat wij een begroting opleveren die meerjarig structureel sluitend is met voldoende weerstandsvermogen.
Wij voeren een solide financieel beleid. Waarbij het uitgangspunt is dat onze structurele lasten worden gedekt door structurele inkomsten.
Wij zien een toename van decentralisatie- uitkeringen en van de specifieke uitkeringen die wij als gemeente ontvangen. Naast dat deze middelen pas aangekondigd worden nadat de gemeentelijke begroting is opgesteld zijn dit ook incidentele middelen. Zowel het aandeel incidenteel als het aandeel 'laat bekend' lijkt de afgelopen jaren te zijn toegenomen. Dit plaatst ons in een lastige situatie omdat voor de grote opgaven voor woningbouw, stikstof en het klimaat investeringen nodig zijn die door kapitaallasten langdurig op de begroting kunnen blijven drukken. Dit maakt het lastiger om investeringen te doen en tegelijkertijd een meerjarig sluitende begroting te realiseren.
Voor wat betreft de inkomsten zijn wij, net als andere gemeenten, voor een groot deel afhankelijk van het gemeentefonds. Er is veel onduidelijkheid geweest over de structurele financiering vanuit het Rijk. Het kabinet werkt aan een andere financieringssystematiek van gemeenten. Tot publicatie van de voorjaarsnota van het Rijk was er voor 2027 onduidelijkheid over het volume accres. Op 28 april jl. heeft het kabinet de Voorjaarsnota gepubliceerd. Hierin is meer duidelijkheid gegeven over de nieuwe financieringssystematiek, met als doel een stabiele(re) financiering en meer autonomie voor medeoverheden. Het kabinet heeft aangegeven vanaf 2027 structureel 1 miljard beschikbaar te stellen voor gemeenten. De uitkomsten voor Deventer zijn pas op basis van de meicirculaire 2023 definitief te berekenen, voorlopig houden wij rekening met €5,5 miljoen voor Deventer, gelijk aan 2026.
Alhoewel wij nog steeds rekening moeten houden met onzekerheden, denk aan structurele bedragen voor de tekorten Jeugdzorg, de oorlog in de Oekraïne is nog niet ten einde en de ontwikkelingen van de prijzen, lijkt er structurele ruimte te kunnen worden vrijgespeeld na de meicirculaire 2023. Het eenmalige voordeel in 2024 en verder kan worden ingezet ter versterking van het eigen vermogen of eenmalig ingezet worden voor nieuw beleid, of een combinatie daarvan.
Voorjaarsnota in teken van duurzaamheid, voorzieningen en groei
Met het bestuursakkoord “Dichtbij, Betrokken & Bevlogen” bouwen we de komende jaren verder aan het prachtige sociale en fysieke bouwwerk dat onze stad Deventer is met haar evenzo prachtige en diverse dorpen. In het bestuursakkoord schetsen we veelal het doel en niet meteen de exacte uitwerkingsrichting. Dat gesprek over de uitwerking zijn we in 2022 gestart in samenspel met de verschillende partijen en met uw raad om onze inwoners het allerbeste te kunnen bieden.
Deventer heeft grote opgaven en ambities voor de komende jaren. Veel daarvan is in de afgelopen periode al in gang gezet, maar nog niet klaar. Nieuwe, grote opgaven die veel inzet vragen dienen zich eveneens aan. We blijven hard werken om resultaten te boeken. Komend jaar bouwen we verder aan Deventer. In deze Voorjaarsnota doen we u financiële voorstellen waarin we een bestendige koers volgen van onze doelen op de middellange en de lange termijn. We blijven de komende periode vol doorwerken aan de ambities uit ons coalitieakkoord.
Samen maken we Deventer
De ambitie om een open bestuurscultuur te hanteren geven we uitvoering bij de grote opgaven waarvoor we staan. We willen inwoners beter betrekken bij besluiten over de eigen leefomgeving of levenssfeer en hebben daarbij extra aandacht voor jongeren en groepen die minder makkelijk van zich laten horen. Participatie en modern samenspel versterken ons gemeentebestuur en creëren maatschappelijke meerwaarde.
Fijn wonen en leven
Deventer staat voor de grote opgave en noodzaak om veel woningen bij te bouwen. Met het programma Wonen en Voorzieningen geven we hier uitvoering aan en maken we keuzes over de bouwlocaties. We pakken de kansen om jong arbeidspotentieel aan ons te binden ter versterking van onze arbeidsmarkt, maar ook ter versterking van ons voorzieningenniveau.
Iedereen doet ertoe
Deventer is een gemeente de investeert in haar inwoners, in voorzieningen en in onze leefomgeving vanuit de gedachte dat iedereen mee moet kunnen doen. Met de meeste inwoners gaat het goed, maar het hebben van perspectief en van gelijke kansen is echter lang niet vanzelfsprekend voor iedereen. Armoede, het ontbreken van werk, eenzaamheid of andere problemen zorgen ervoor dat een groep inwoners het lastig heeft. We zetten in op preventie, het bemiddelen naar werk, maken werk van de inburgering van nieuwkomers en voeren het nieuwe minimabeleid uit. Via het wijk- en dorpsgericht werken vanuit onze buurtvoorzieningen zorgen we ervoor dat we preventieve activiteiten op het gebied van gezondheid, welzijn en zorg breed kunnen inzetten.
Een duurzame toekomst
Een leefbaar en fijn Deventer vraagt om inzet van ons allemaal. We maken daarbij proactieve, realistische stappen in 2023 om de klimaatdoelen te halen en waar mogelijk te versnellen. Bij de energietransitie zetten we in op een zorgvuldige dialoog en participatie met de samenleving over zowel de korte als de langere termijn. We investeren in een leefbare en schone omgeving en doen dat in gesprek met inwoners. We vragen hen input om mee te denken over de oplossingen.
Afwegingskader
De hoofdlijn van ons financieel kader blijft een solide financiële huishouding. Dit perspectief is niet zonder zorgen of risico’s, gelet op de onzekerheid over de verruiming belastinggebied, de onduidelijkheid over de hervormingsagenda Jeugd en de economische omstandigheden van dit moment. Ten aanzien van de algemene uitkering heeft het Rijk in haar voorjaarsnota meer duidelijkheid gegeven. Het volume accres wordt voor gemeenten met 1 miljard doorgetrokken vanaf 2027, voor Deventer betekent dit circa €5,5 miljoen De uitkomst van de begroting in de jaren 2024-2027 is dat we meer ruimte hebben voor eenmalige uitgaven (ruim 30 miljoen) dan voor structurele uitgaven (circa €3 miljoen).
Inzet op versterking en groei
We stellen voor om deze beschikbare middelen de komende jaren in te zetten op die activiteiten die noodzakelijk zijn voor de realisatie van de ambities uit het bestuursakkoord en uitvoering van de door uw raad aangenomen moties. We hanteren daarbij de volgende lijnen:
- Bestaande voorzieningen
Met de ingeslagen weg van het bestuursakkoord is het van belang om te blijven zien naar de bestaande voorzieningen, de exploitatie, het beheer en onderhoud. We dragen bij aan de culturele voorzieningen de Schouwburg en het Burgerweeshuis. We doen uitgaven voor de vervanging van kapitaalgoederen in de openbare ruimte. Vanwege nieuwe woonwijken en nieuwe bedrijventerreinen breiden we het onderhoud in de openbare ruimte uit (Areaalaccres). We verhogen het financieel kader voor de uitvoering van de DVO en onderhoud van sportvelden door Het Groenbedrijf en nemen het onderhoud en beheer van speellocaties over. We doen een partnerbijdrage aan De Kien, we doen onderzoek om onze inwoners te blijven beschermen tegen de invloeden van hoog water in de IJssel en zorgen ervoor dat scheepvaart in de voor- en binnenhaven mogelijk blijft. We gaan aan de slag met een waarderingstraject monumenten. We gaan investeren in de sportvoorziening in Bathmen, de bouw van de Sancta Maria School, beweegonderwijs in de buitenruimte.
- Inzet op verduurzaming
Vanwege onze ambitie om te verduurzamen geven we het goede voorbeeld door te investeren in het verduurzamen van ons eigen vastgoed, te starten met de geprioriteerde panden vanuit het MJOP. Ook zetten we capaciteit in op beleidsontwikkeling circulariteit.
- Groei van de organisatie en borging kwaliteit
We hebben te maken met een groei van de ambtelijke organisatie als gevolg van de groei van Deventer naar een volwaardige 100.000+ gemeente, de complexiteit van opgaven en nieuwe opgaven voor de gemeente. In het bestuursakkoord zijn structurele middelen beschikbaar gesteld om de groei van de afgelopen jaren te borgen. Onze organisatie groeit nog steeds verder door ambities op het gebied van woningbouw, energietransitie en aanvullende taken die het rijk bij gemeentes neerlegt zoals vluchtelingen. De afgelopen maanden (eerste kwartaal 2023) is onze organisatie weer verder gegroeid met 31 fte en we groeien door. Dit vraagt om goede balans in de primaire en ondersteunende functies. We stellen voor om uitgaven te doen ter versterking van de HR, juridische en F&C functie. Deze investeringen in de gemeentelijke organisatie zijn noodzakelijk voor het blijvend borgen van kwaliteit in de organisatie, het kunnen voldoen aan wettelijke vereisten, het doorontwikkelen van ondersteunende softwaresystemen en het voorbereid zijn op een pensioengolf. Circa 130 medewerkers stromen naar verwachting om die reden uit in de komende 5 jaar. Het vraagt tijd en middelen om nieuwe mensen in te werken, kennis over te brengen en op vlieghoogte te brengen. Dit is vertaald in de opzet van een meester gezelfonds.
- Proces en informatiemanagement
Data en informatievoorziening zijn belangrijke tools om ons werk te kunnen doen en de complexe opgaven het hoofd te bieden. Het raakt het brede gemeentelijke beleid zoals de nieuwe omgevingsvisie, de groeiende behoefte aan woningen, woonzorgopgaven, werken, ontspannen, energievoorzieningen, de transitie in de landbouw, klimaat en natuur. We stellen voor om uitgaven te doen voor het aanstellen van een data analist, datagedreven milieuwaarden, een procesanalist, de I-uitvoeringplannen, formatie CIO en de Microsoft Licenties.
- Regionale versterking
In het bestuursakkoord hebben we onze ambitie benoemd om te investeren in regionale samenwerking, nu steeds meer opgaven op bovenlokaal niveau spelen. Onze bijdrage aan de Regio Stedendriehoek levert een bijdrage aan het versterken van de lobby en profilering en de opstart van een investeringsplatform.